BIULETYN INFORMACJI PUBLICZNEJ POWIATU POZNAŃSKIEGO

Transplantologia – dar życia

Transplantologia jest metodą ratowania życia osób chorych, dla których przeszczepienie zdrowego narządu jest jedynym sposobem na powrót do zdrowia. Polega ona na wszczepieniu biorcy narządu lub tkanek pochodzących od innego człowieka

Przeszczep narządu może przedłużyć życie osoby chorej nawet wtedy, gdy zdiagnozowano u niej tzw. schyłkową niewydolność narządu. Usunięcie chorego narządu i zastąpienie zdrowym narządem pozwala na powrót do normalnego życia, kontynuowanie nauki czy podjęcie pracy.

Jakie organy można przeszczepić?

W Polsce transplantację wykonuje się od ponad 50 lat. Przeszczepia się narządy takie jak: nerki, wątrobę, serce, płuca, trzustkę, komórki krwiotwórcze, rogówki, skórę itd.

Osoby żyjące mogą zostać dawcami narządów

Niektóre narządy takie jak nerka czy część wątroby oraz komórki krwiotwórcze mogą być pobierane od osób żyjących. Warunkiem jest zgoda na zostanie dawcą oraz pewność, że przeszczep nie zagrozi zdrowiu dawcy. U kandydatów na dawców narządów nie mogą też występować żadne przeciwwskazania immunologiczne oraz psychologiczno-socjalne.

W 2022 r. wykonano 101 przeszczepień narządów od dawców żywych. W wyniku 73 operacji przeszczepione zostały nerki, a 28 – wątroby.

Dawca szpiku

Przeszczep szpiku dla chorych na nowotwory krwi oznacza uratowanie życia. Niespokrewnionym dawcą szpiku może zostać każda pełnoletnia osoba, która jest:

• zdrowa
• nie przekroczyła 60. roku życia.

Osoby, które wyraziły zgodę na zostanie dawcą szpiku i komórek krwiotwórczych, zostają wpisane na listę Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej.

W 2022 r. przeprowadzono 1693 pobrania komórek krwiotwórczych, które przeszczepiono 314 biorcom w Polsce i 1379 biorcom za granicą.

W przeszczepie szpiku stopień pokrewieństwa nie ma znaczenia. Liczy się zgodność tkankowa tzw. antygenów HLA między tkankami dawcy i biorcy.

Pobranie narządów od zmarłego dawcy

Takie narządy jak nerki, płuca, wątroba, trzustka, jelito i rogówka można pobierać od osób zmarłych. Dzieje się to wyłącznie w sytuacji, gdy wyczerpano wszystkie możliwości leczenia potencjalnego dawcy, a komisja lekarska stwierdziła u niego śmierć mózgową.

W 2022 r. pobrano narządy od 445 zmarłych osób. Ogółem wykonano ponad 1400 przeszczepień od zmarłych dawców.

Przeszczepia się tylko narządy pochodzące od ludzi zdrowych za życia. Przed przeszczepieniem wykonuje się badania wykluczające choroby, które mogłyby zostać przekazane biorcy przeszczepu. [1]

Zgoda na dar życia

W polskim prawie obowiązuje zasada domniemanej zgody, co oznacza że każda osoba zmarła jest potencjalnym dawcą komórek, tkanek i narządów. Nie dotyczy to jednak osób, które za życia wyraziły sprzeciw.

Sprzeciw na pobranie komórek, tkanek lub narządów wyraża się w formie:

1.      wpisu w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich, który prowadzony jest przez Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji Poltransplant (http://www.poltransplant.org.pl/crs1.html#gsc.tab=0);
2.      oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis;
3.      oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego.

Wszystkie trzy formy zgłaszania sprzeciwu mają taką samą moc prawną.

W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić za ich życia przedstawiciel ustawowy, a w przypadku małoletniego powyżej lat szesnastu sprzeciw może wyrazić również ten małoletni. [2]

Prawo nie daje uprawnień rodzinie zmarłego do decydowania o pobieraniu bądź nie pobieraniu jego komórek, tkanek i narządów w celu ich przeszczepienia innej osobie. Bliscy zmarłego, jeśli mają taką wiedzę, powinni poinformować  personel medyczny o tym, czy zmarły wyraził za życia sprzeciw na pośmiertne pobranie od niego narządów.

Szczegółowe informacje dotyczące transplantologii dostępne są na stronach internetowych:

•       Ministerstwa Zdrowia: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/transplantologia-dar-zycia
•       Narodowego Fundusz Zdrowia: https://akademia.nfz.gov.pl/profilaktyka/transplantologia-to-ratowanie-zycia/
•       Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji Poltransplant: https://www.poltransplant.org.pl/QA.html#gsc.tab=0

Przedstawione treści mają charakter informacyjny. Decyzja o oddaniu po śmierci swoich narządów należy do każdego z nas. 

Poinformujmy bliskich o swojej decyzji! Jakakolwiek ona by nie była. Pośmiertne oddanie narządów jest ostatnim najcenniejszym darem, jaki człowiek może ofiarować drugiemu człowiekowi. [3]

Broszura "Dbaj o zdrowie!" - skierowana do młodzieży 

Broszura opracowana w ramach projektu "Promocja zdrowia psychicznego, zapobieganie zaburzeniom psychicznym oraz kształtowanie umiejętności psychospołecznych wśród młodzieży (...)".

Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy

W związku z trwającym  sezonem zachorowań na grypę udostępniamy materiały informacyjno-edukacyjne przygotowane w ramach Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy (OPZG) oraz akcji „Zaszczep się wiedzą”.

Zachęcamy do pobrania ulotek, plakatu oraz bajki dla dzieci pt. „Przygody dzielnego niedźwiadka Szczepana” – bajka dostępna pod adresem: http://zaszczepsiewiedza.pl/bajka-dla-dzieci/